36 dramatische situaties

In elk verhaal  doet een dramatische situatie zich voor, in de literatuur ook wel het conflict genoemd. Het dramatische moment kan zeer kort zijn, of meerdere malen terugkeren, maar zonder dit conflict is er geen verhaal.  In zijn boek 36 dramatische situaties beschrijft Jan Veldman dat in elk verhaal het ware conflict te categoriseren is in een van deze 36, die als een motor zorgen voor de spanning waardoor je door wilt lezen, door wilt kijken.

Hij omschrijft: Een conflict is een botsing tussen twee onverzoenlijke werelden. De werelden botsen één of meerdere malen, net zo lang tot een van deze werelden heeft gewonnen.

 

Deze werelden kunnen letterlijk twee werelden zijn: parallelle universa, of abstracte concepten: de strijd tussen goed en kwaad. Ze kunnen vertegenwoordigd zijn in afzonderlijke personages: bijvoorbeeld God en de duivel of binnen één persoon, bijvoorbeeld een warme huisvader die nadat hij croissantjes voor zijn gezin heeft gebakken  erop uit trekt om onschuldige kindertjes levend in beton te storten. Maar een huisvader met een dubbelleven is nog geen conflict . Deze kindermoordenaar zal dus wroeging (dramatische situatie 34) moeten krijgen, vervolgd moeten worden (nummer 5: Vervolging) of een fatale fout (nummer 17) moeten maken. Pas dan ontwikkelt zich een plot en zullen zijn werelden onverenigbaar blijken en, zoals Hennie Huisman wijselijk zei, kan er maar één de winnaar zijn. 

Sommige dramatische situaties wekken een automatische respons op en zijn zo krachtig dat ze weinig creativiteit van de schrijver behoeven om het verhaal te laten draaien. Het gaat hier om levenbedreigende situaties.  Bijvoorbeeld dramatische situatie 7, Rampspoed. De voorbeelden zijn talrijk: The day after tommorrow, Twister, Outbreak, Titanic (…etc.) Word het leefgebied getroffen door een ramp, dan gaan de poppetjes vanzelf bewegen, de resources dreigen op te raken, de klok tikt door. Maar enkel de dreiging van het sterven is niet genoeg.  Daarom worden er vaak door Hollywood nog een aantal dramatische situaties ingegooid. Je kunt denken aan een Obstakel in de liefde,  Onrecht dat moet worden rechtgezet. Of, als er een schuldige is, Wraak. In alle films van Quentin Tarrantino is Wraak de belangrijkste drijfveer van de personages. 

Het volgende Hollywoodscenario kan worden geschetst. Het leven van een mannelijke hoofdpersoon hangt aan een zijden draad. Maar oh jee. Hij beseft  dat hij tóch van zijn vrouw houdt, maar het onvoldoende heeft laten blijken. Hij beseft het zich nu zijn leven wordt bedreigd en vertelt over de liefde voor zijn vrouw aan zijn naaste stervelingen, die geduldig luisteren, hem wijs en bemoedigend toespreken. We kunnen door middel van deze dialoog meekijken hoe hij tot inzicht komt. Als hij sterft kan hij zijn vrouw niet meer vertellen hoeveel hij van haar houdt. Krijgt hij deze kans? Verdient hij deze kans?  Niet zomaar natuurlijk. En hier komen joods-christelijke  waarden om de hoek kijken waar menig Hollywoodfilm zo mooi mee is overgoten.  Ramspoed is een bijbels fenomeen en wordt altijd gekoppeld aan zonde en schuld. Hij kan best deze rampspoed overleven, maar niet nadat hij tot inkeer is gekomen. Want wij mensen zijn zondaars.  Echter, beseffen wij onze schulden dan zullen we nog een kans krijgen. Zodoende zal Hollywood een personage dat tot ware inkeer komt niet zo gauw uit de ark van Noach kieperen. Dat zou onterecht zijn.

Nadat ik me dit realiseerde, moest ik opeens aan de film CUBE denken. CUBE is een ironische variant van een rampspoedfilm. Een middelvinger  in de richting van Hollywood. De personages bevinden zich in een situatie waar ze niets aan kunnen doen.  Er wordt een zondebok aangewezen, maar dat heeft in een kubus met dodelijke vallen niet zo veel zin. Het mysterie wordt niet opgelost, noch wordt de dader bestraft. De ´almachtige´  speelt een sadistisch spelletje en komt ermee weg. En de ongelukkigen zich maar afvragen wat we hebben gedaan om dit te verdienen, volkomen machteloos, zichzelf kwellend met drogredenen. What did we do to deserve this? Wanneer aan het einde van de film de enige persoon die de ramp overleeft volstrekt willekeurig lijkt te zijn, wordt hetzelfde denkproces in werking gesteld bij de kijker. Gaan de mensen dood omdat ze het verdiend hebben? Zijn ze te naïef geweest? Ik heb mijn hoofd gebroken over de diepere betekenis van deze film. De maker van de film zit handenwrijvend internetforums af te struinen  om te lezen welke idioot er nu weer een nachtlang heeft zitten broeden op een welgeformuleerde interpretatie. Want we zijn het niet gewend, deze willekeurigheid. 

Wanneer we worden getroffen door het lot worden onze waarden op scherp gesteld. En zolang je vecht voor deze waarden, voor de heersende culturele en politieke opvattingen in de Verenigde Staten zullen je inspanningen beloond worden. Alleen dan overleef je een Hollywoodfilm. Hoe we deze rechtlijnige waarden trouw moeten blijven zonder oorlog, zonder rampspoed en wanneer onze verliefdheid is uitgedoofd, daarvoor kun je beter een cultfilm kijken. Iemand zei ooit: iedere idioot kan een ramp overleven, het is de saaiheid van het dagelijkse bestaan die ons uitwoont. Ga er maar aan staan.